FilmCentrum heeft je de afgelopen weken meegenomen op een reis langs kleine en grote films, trilogieën en verfilmingen van de afgelopen tien jaar. Vorige week hebben we gekeken naar de categorieën thriller, actie, Europees en arthouse, en nu is het de beurt aan laatste vier categorieën.

Nederlands

Ook voor de Nederlandse film was het een goed decennium. In 2000 scoorde de keiharde actiethriller Lek, in 2001 hadden we onze eerste Oscarnominatie van het decennium met de komedie Zus & Zo te pakken, we zagen (ondanks wat subsidieproblemen) Dick Maas de film Moordwijven maken en Paul Verhoeven keerde als verloren zoon terug met de oorlogsthriller Zwartboek die de grote doorbraak betekende voor Carice van Houten. Ook Rob Houwer keerde terug als producent, maar trok zich na het floppen van Het Woeden der Gehele Wereld met drie gouden uien terug in Duitsland.

Ook nieuwelingen kregen een kans. Zo scoorde Reinout Oerlemans eind 2009 een megasucces met de verfilming van Komt een Vrouw bij de Dokter, Pieter Kuijpers verblijdt sinds 2003 de Nederlandse bioscopen met thrillers en tot slot maakte Tim Oliehoek zijn entree. Die laatste regisseur brak in 2005 door als nieuwe Dick Maas met de actiekomedie Vet Hard waarin Jack Wouterse tekeer gaat als moddervette crimineel die zijn stiefbroer moet bevrijden uit een Belgische gevangenis. Deze film was direct ook de lancering van de carrière van Bracha van Doesburg.

Op internationaal gebied deed men het in Nederland ook niet slecht. Zo werden kinderfilms meermaals bekroond in het buitenland en maakten we zelf ook internationale producties. Esmé Lammers maakte de Engelstalige kinderfilm Tom & Thomas met onder meer Derek de Lint en Sean Bean, Ben Sombogaard maakte Bride Flight (met de terugkeer van Rutger Hauer) en Kruistocht in Spijkerbroek, die beiden zowel qua succes als locaties de landsgrenzen over gingen. Jeroen Krabbé waagde zich aan een internationale verfilming van Harry Mulisch' De Ontdekking van de Hemel, waarin onder andere Stephen Fry een rol speelde.

Van verfilmingen waren we sowieso niet vies, vooral kinderboeken genoten volle aandacht. Naast het al genoemde Kruistocht in Spijkerbroek en De Ontdekking van de Hemel moesten ook meerdere boeken van Annie M.G. Schmidt, De Scheepjongens van Bontekoe, De Kameleon en Snuf de Hond eraan geloven. En hoewel dit niet voor allemaal geldt hadden de meesten een redelijk succes. Snuf de Hond kreeg zelfs een direct-op-dvd vervolg.

Voor jongeren kwam er een regisseur die zich begin jaren '00 vrijwel geheel toespitste op films voor hen. Johan Nijenhuis scoorde enorm met films als Costa! en Volle Maan. Later maakte hij voor een nóg jonger publiek verschillende films naar de populaire kindersoap Zoop. Tegenwoordig houdt Nijenhuis zich vooral bezig met het produceren van allerhande succesvolle tv-films en series.

Tot slot moet uiteraard ook onze enige gewonnen Oscar van het decennium worden vermeld. Michael Dudok de Wit scoorde internationaal hoge ogen met zijn korte animatiefilm Father and Daughter, wat in prijzenland niet onopgemerkt is gebleven. Zodoende is hij de trotse bezitter van Neerlands enige Oscar van de jaren '00.

Bij onze zuiderburen kreeg de nationale film een nieuwe impuls dankzij Erik van Looys De Zaak Alzheimer, die ook in Nederland ondanks een kleine release hoge ogen gooide. De thriller over een huurmoordenaar met alzheimer trok bij onze buren maar liefst 750.000 bezoekers en werd in België eind 2009 binnenkort vervolgd door Dossier K. (mede geproduceerd door het Nederlandse bedrijf Eyeworks), die in Nederland nog uit moet komen.

Regisseur Van Looy gooide in 2008 nóg hogere ogen met de thriller Loft, die al vrij snel als best bezochte film van België ooit mocht worden bestempeld. Omdat hiermee de film Koko Flanel werd verdreven van de plek waar hij zich jaren had verkeerd, bezwoer hoofdrolspeler Urbanus bij wijze van grap met een nieuwe film te komen, wat hij later dan ook officieel aankondigde. Voor het einde van 2010 staat er een Nederlandse remake van Loft op stapel.

Horror

Bijna elk decennium kent zijn eigen horrorseries. De jaren '00 waren vooral de jaren van Final Destination en Saw. Zoals het een horrorfilmserie betaamt werden de films met het deel slechter, maar het publiek bleef toestromen om te zien hoe mensen op de meest gruwelijke manier aan hun eind kwamen of ledematen verloren.

In de jaren '00 werd ook gepoogd de Nederhorror nieuw leven in te blazen. Verschillende kleine en grote initiatieven verschenen op het (al dan niet alternatieve) witte doek, maar enorm succesvol werden ze geen van allen.

Spanje deed ook braaf een gooi in de horrorpot, en met succes. De zombiefilm [Rec] uit 2007 werd met verschillende internationale prijzen en een Amerikaanse remake bekroond. Datzelfde jaar verscheen El Orfanato, wat de op één na populairste binnenlandse film ooit werd in Spanje. De film werd ingestuurd voor een Oscar, maar greep helaas mis. In 2009 werd bekend dat er gewerkt wordt aan een Amerikaanse remake.

Wat tot slot enorm populair bleek was het remaken van Aziatische horror-thrillers. Het begon in 2002 met een remake van Ringu, waarin een mysterieuze videotape dood en verderf zaaide. De film scoorde enorm en drie jaar later verscheen het vervolg, terwijl het Japanse origineel en zijn sequels en prequels massaal op dvd werden aangeboden. Het succes van The Ring werd al snel gevolgd door films als The Grudge en het op Japanse horror geïnspireerde The Skeleton Key.

Musicals

Niet alleen in de theaters werden musicals masaal bezocht, ook op het witte doek lustte de bezoeker er wel pap van. Een uitschieter was de swingende achtbaan Moulin Rouge!, waarin bekende acteurs als Nicole Kidman en Ewan McGregor hun beste danspasjes voortzetten. Rob Marshall maakte met Chicago volgens de Academy zelfs de beste film van 2002, eind 2009 maakte hij de musical Nine, die begin 2010 in Nederland uitkomt.

Ook Sweeney Todd, Mamma Mia! en The Phanthom of the Opera kregen een groot publiek en al even grote waarderingen. Vooral de zangtalenten van Johnny Depp bleken verrassend in de smaak te vallen in het duistere Sweeney Todd van regisseur Tim Burton.

Zelfs Lars von Trier, bekend van de dogma-films, besloot tot het maken van een heuse musicalfilm. Hij huurde zangeres Björk in en maakte een film die net zoals Von Triers andere films zijn gelijke niet kent in de filmwereld, laat staan in die van zijn eigen werk.

Documentaires

De jaren '00 waren ook de jaren van de documentaires. De populairste documentairemaker was ongetwijfeld Michael Moore, die met Bowling for Columbine een gigantische hit scoorde. Vooral de scène waarin Moore met een wapen van een bank afkomt nadat hij er een rekening opende zorgde voor veel aandacht. Het waren dit soort scènes die de dikke filmmaker bekendheid gaven.

Twee jaar later zou Moore wederom een groot succes scoren met zijn film Fahrenheit 9/11, waarin hij de Amerikanen liet zien wat er na 11 september was gebeurd en hoe het er aan toe ging in Afghanistan en Irak. Mensen stonden urenlang in de rij voor de twee uur durende productie, die bij Miramax' moederbedrijf Disney zo gevoelig lag dat ze hem niet wilden uitbrengen. Het was uiteindelijk Lionsgate die het aandurfde. Dit werd beloond met de langste staande ovatie ooit in Cannes en vele prijzen.

Na deze twee succesvolle films maakte Moore nog drie documentaires, maar die waren bij lange na niet zo succesvol. Eén documentaire, Captain Mike Across Amerika, werd niet eens in Nederland uitgebracht. Ondanks zijn inzakkende populariteit is Moore een icoon gebleven, die onder andere werd geportretteerd in de succesvolle poppenactieparodie Team America: World Police. Ook maakte men in Canada de tegendocumentaire Manufacturing Dissent, waarin een jacht om Moore aan te spreken aantoont dat diens praktijken en voorstellingen toch niet helemaal zo zuiver zijn als ze lijken.

Terwijl de wereld zich liet schokken en vermaken door de wijze waarop Moore de wapenindustrie aan de kaak stelde, vond er ook de release van een andere grote documentaire plaats. Een documentaire die niets anders deed dan tonen hoe de Wet van Murphy zijn verschrikkelijke werk deed. Lost in La Mancha was de registratie van Terry Gilliams poging om het verhaal van Don Quichotte te verfilmen. Helaas kregen de makers het ene probleem na het andere te verwerken. Stormen, een hoofdrolspeler met een hernia, vliegtuigen en onenigheid met de productiemaatschappij deden de film uiteindelijk de das om. Het enige wat overbleef was deze documentaire, die een klassieker werd onder behind-the-scènes films en een horrorfilm voor menig filmmaker. Eind 2009 kondigde Gilliam aan om nog eens te willen proberen Don Quichotte te verfilmen, ditmaal met een ander script en zonder de reeds gemaakte beelden.

Ondertussen besloot documentairemaker Morgan Spurlock met Super Size Me aan te tonen hoe slecht fastfood wel niet is, en wel door de droom van ieder kind te vervullen: Een maand lang McDonalds eten. Natuurlijk genereerde dit veel ophef en aandacht, waaronder uiteraard onder de fastfoodindustrie. Deze werd gesteund doordat onder meer een Nederlandse journalist aantoonde dat een McDiet ook gezond kan zijn. Spurlock wimpelde deze kritieken echter af door te stellen dat ze er andere regels dan hij op nahielden. Ondanks kritiek besloten fastfoodketens, mede door de opkomende rechtszaakcultuur, zich toch te schikken en besloten ze zich meer bezig te houden met gezonde producten. Zo verscheen er onder andere meer fruit en sla op het menu.

In 2006 verscheen tot slot de laatste belangrijke documentaire van de jaren '00, An Inconvenient Truth. Ex-presidentskandidaat Al Gore maakte een film waarin hij de gevolgen van klimaatverandering aan de kaak stelde. De film zorgde voor nogal wat ophef en wordt momenteel gezien als de belangrijkste aanvoering bij de strijd om het klimaat. Gevolg hiervan is dat Gore geregeld het doelwit is van klimaatsceptici.

Nawoord

Tien jaar. Het is een periode die eigenlijk niet samen te vatten is, aangezien er zoveel is gebeurd. Toch willen we de volgende films zeker niet onvermeld laten: The Beach (de terugkeer van toen-nog-hunk Leonardo DiCaprio na zijn doorbraak met Titanic), Atlantis (één van de weinige Disneyfilms zonder liedjes), Blub ik ben een Vis (animatiefilm met zangsucces voor een zekere meidengroep), Chocolat (toen was Depp nog niet helemaal doorgebroken), de Crocodile Hunter film (met de overleden Steve Irwin), Juno, cultfilm Donnie Darko, tv-verfilmingen als Charlie's Angels en Starsky & Hutch, flops als Gigli en Gay, de remake van King Kong, het afglijden van M. Night Shyalaman en ongetwijfeld nog vele andere films. Al bij al een hele hoop. De tijd zal ons leren welke van de genoemde en ongenoemde films klassiekers worden en welke niet. Misschien weten we daar over 10 jaar meer over, wanneer we hopelijk de jaren '10 van deze eeuw bespreken. Wij wensen jullie veel plezier voor die jaren, die nu al veelbelovend lijken.

Ondanks dat de schrijver zijn persoonlijke smaak erbuiten heeft gelaten, is het vrijwel onmogelijk dat er niet een film is vergeten. Er is gewoon teveel gemaakt in teveel genres om in enkele artikelen te beschrijven. Zodoende zijn sommige films slechts voetnoten en andere films niet. Soms zal een film misschien meer aandacht krijgen dan hij verdient, en soms te weinig. De schrijver heeft echter zijn best gedaan zo nauwkeurig mogelijk te zijn. Aanvullingen, verbeteringen en kritieken mogen ten alle tijden hieronder als reactie worden geplaatst. Sterker nog, we nodigen iedereen uit om zijn favoriete films van het afgelopen decennium te noemen!