Als fervent Tolkien- en Lord of the Rings liefhebber en lid van het Tolkien Genootschap Unquendor keek ik al jaren uit naar een verfilming van het boek The Hobbit. Niet zo mooi, diepgaand en spectaculair als The Lord of the Rings, maar niettemin een fascinerend verhaal voor op het witte doek. En het zou natuurlijk gewoon super zijn de hype er omheen weer eens meemaken. Toen in 2007 bekend werd dat er serieuze plannen waren voor een film, begon het meteen al te kriebelen. Toen de naam Del Toro aan het project werd verbonden, wist ik het zeker: dit wordt een geweldige film!

De spanning nam toe
De weken verstreken, de problemen rondom de Hobbit productie namen toe en ineens was Del Toro weg. Balen! Maar Peter Jackson zou het wel overnemen. Gelukkig – de Sam Raimi geruchten waren onzin, zuchtte ik opgelucht. Vanaf het begin hoopte ik al dat Freeman gekozen zou worden als Bilbo, en gelukkig (toevallig?) dacht Peter Jackson er hetzelfde over. Toen er meer en meer van de cast en productie bekend werd gemaakt, via de pers, behind-the-scenes filmpjes en foto’s begon de aandacht voor de film toe te nemen. Leden van Unquendor discussieerden over wat er wel en niet in de film te zien zou zijn, iemand verstuurde sindsdien meer dan 75 nieuwsberichten over de productie en de filmboeken werden vertaald door de oprichtster van het genootschap.


De eerste beelden en trailers
Toen de eerste beelden op het internet kwamen, werd ik eerlijk gezegd wat minder enthousiast – het zag er in mijn ogen een beetje te gelikt uit. De dwergen weken erg af van het boek en de algehele sfeer leek een beetje op een karikatuur van The Lord of the Rings films. De scepsis nam bij mij pas helemaal toe na de tweede trailer, waarin het eruit zag alsof veel scenes om zeep geholpen zouden worden door rare figuren, verzonnen gebeurtenissen en een sfeer die soms meer op Narnia en Pirates of the Caribbean leek. Maar goed, trailers zeggen niet altijd alles. Het zou vast wel goed komen.

PR, pers en Hobbit-aandacht
Als bestuurslid PR van het Tolkien Genootschap was aan mij de taak om ons onder de aandacht te brengen in de media. The Hobbit is natuurlijk een uitgelezen mogelijkheid hiervoor, een reden om het jaarlijkse Joelfeest in december in het teken van The Hobbit te houden. Daarom gingen op zaterdag 15 december zestig leden van het Tolkien Genootschap gezamenlijk naar The Hobbit in Utrecht. Aansluitend volgde een diner met paneldiscussie over de film.

Maar goed, dat was pas na de drukke persweek: persbericht maken, goede contacten zoeken en versturen maar. De animo was erg groot – onder meer SBS6, RTL, Radio 1, Omroep West, De Limburger, Trouw, Omroep Brabant, Cineville en L1 TV reageerden op ons persbericht of benaderden het genootschap. Twee dagen lang heeft de telefoon rood gestaan, met interviewvragen, afspraken, oproepen en meer. Uiteindelijk ging niet alles door – SBS6 kon door de sneeuw niet bij mij komen, RTL liet The Hobbit première voor wat het was. Gelukkig bleef er nog zat over. Leden zijn onder andere geïnterviewd door De Limburger en L1 TV.


Zelf heb ik aangeschoven bij Radio 1 (Dit is de Dag) en had ik met Omroep West afgesproken om bij de opening van het nieuwe IMAX scherm in Pathe Spuimarkt Den Haag (i.c.m. The Hobbit première) te zijn en daar een kort interview te geven. Eenmaal aangekomen belde men echter af. Maar geluk bij een ongeluk kregen we van Pathe twee perspassen om backstage bij de borrel te zijn (helaas niet om de film te zien). Onder andere Sharon den Adel (Within Temptation), Richard de Mos (politicus), Raymond van Barneveld (darter), Hannah Verboom (actrice) en Spike (Di-rect) waren als gasten aanwezig. Ook hebben we een tijd met Rogier en Carola Samuels van het bedrijf UNREAL gepraat, die bij zowel The Lord of the Rings als The Hobbit betrokken waren voor het maken van prosthetics. Als fan een superleuke belevenis!

Eerste screening: The Hobbit 3D 48fps (bevat wat spoilers)
Hoewel ik de film die avond niet kon zien, had ik gelukkig voor de volgende avond al kaartjes. 3D, HFR (48fps) in Pathe Buitenhof (Den Haag). Schrijven is niet mijn beste eigenschap, en recensies al helemaal niet, maar ik probeer het toch. Een titel zou ik wel kunnen verzinnen: ‘The Hobbit bijna ten onder aan eigen grootsheid’. Ik schreef eerder al dat ik verwachtte dat The Hobbit een karikatuur zou zijn van zowel het boek The Hobbit als de films van Lord of the Rings. Achteraf gezien vind ik dat ook wel een beetje.

De actie is vaak onnodig druk, de scènes volgen elkaar op als levels in een computergame, de vrij nutteloze toevoeging van Azog en consorten voelt misplaatst (ook doordat de slechteriken eerder uit Harry Potter lijkten te komen dan uit Midden-aarde) en Radagast de Narnia Wizard doet 't 'm ook niet. De slechteriken zijn lang niet zo griezelig bedreigend als in LotR. Lurtz had een hele sterke screen-presence, maar de baddies uit The Hobbit vallen met hun CGI looks (wel mooi, hoor!) toch door de mand. Verder is de actie veel minder realistisch (meer Hollywood – oftewel overdreven) dan in de voorgaande films.


Als verfilming van het boek is The Hobbit 'wel ok': niet door het weglaten van zaken uit het boek, maar juist door het toevoegen van compleet over the top elementen aan scènes uit het boek. De film is het sterkst als hij dicht bij het boek blijft: de komst van Gandalf en de Dwergen en het Raadselspel bijvoorbeeld. De belangrijkste voorbeelden van onnodige toevoegingen aan boekscènes zijn voor mij de Steenreuzen (zo ongeloofwaardig dat ze het overleven!) en de slotscène met de wargs (wel een tof redesign!), bomen en orks. Waarom moet er zo een slappe ‘cliffhanger-die-totaal-niet-spannend-is’ toegevoegd worden? Waarom wordt de mot-truc herhaald bij de adelaars (inspiratieloze verwijzing!)? Waarom moet er nog één boom blijven staan die bijna omvalt en waaraan zoveel figuren hangen die het toch net redden en eraf lopen en vechten en dan bijna dood zijn en vallen maar toch net opgevangen worden en... ja, te overdreven.

Ik wil niet zeggen dat het boek letterlijk overgenomen moet worden, maar de scènes die dicht bij het boek blijven zijn over het algemeen het meest geloofwaardig. Zodra Peter Jackson de effectendoos opentrekt, slaat hij wel erg op tilt. Waar The Lord of the Rings een serieus, episch en magistraal verhaal op het witte doek brengt met – voor het overgrote deel – geloofwaardige actie, ontbreekt het hieraan bij The Hobbit.

Is er niks goed? Jawel, en meer dan genoeg zelfs. Het verhaal van Dal en Erebor is goed uitgewerkt, de Midden-aardse sfeer zit er goed in, het Raadselspel is wat mij betreft het absolute hoogtepunt, de trollen zijn spot-on (al is de afloop van de scène dan weer over the top). Bilbo, Thorin, Balin, Gandalf, liederen en de meeste humor... niets over the klagen. Effecten zijn voor een groot deel super (Gollum in The Hobbit laat die uit LotR bij wijze van spreken een tekenfilmfiguurtje zijn!), net als de 48fps die mij, ondanks de kritiek, totaal niet stoorde. Sommige effecten lijken door of 3D of 48fps wel wat nep, maar dat is maar weinig. Wel vond ik de kleuren iets te helder, zeker vergeleken bij het (g)rauwe van The Lord of the Rings. Ik heb me 2,5 uur goed vermaakt, vond de film niet te langzaam en vind het (achteraf) ook niet zo heel erg dat het drie delen worden. Er is genoeg te zien.


Een tweede screening: 2D
Na het schrijven van het bovenstaande stuk, heb ik de mogelijkheid gehad om The Hobbit voor een tweede keer te gaan kijken. Dit maal in 2D en gewoon 24fps. De film beviel mij een stuk beter, waarschijnlijk omdat ik wist wat ik kon verwachten. Het 2D-formaat sprak me ook meer aan, het was rustiger voor de ogen en je kon toch beter over het scherm kijken (bij 3D is de scherpte-diepte toch anders). Ik vond hem nog niet zo goed als The Lord of the Rings, maar in zijn geheel kon ik toch meer vrede hebben met de actie, de veranderingen t.o.v. het boek en de wat meer karikaturale personages.

Eindoordeel
Bij mijn eerste screening klapte het publiek luid. En achteraf gezien ook wel terecht, want het is een vermakelijke, spectaculaire en bij tijd en wijle grappige rollercoaster-ride die deels recht doet aan het boek ('Bless us and splash us, my Preciousss!', 'We must away ere break of day...', 'That's what Bilbo Baggins hates! 'Mutton yesterday, mutton today, and blimey, if it don't look like mutton again tomorrer!'), maar jammer genoeg te vaak zijn doel voorbij schiet. De film is over het algemeen minder serieus, minder duister, minder geloofwaardig en minder episch. Het lijkt erop dat het bizar grote budget een deel van de creativiteit uit het project heeft gehaald. Waar men bij The Lord of the Rings het geld creatief moet besteden, kon er bij The Hobbit (eerst natuurlijk zelfs maar twee films) blijkbaar met geld gesmeten worden en dat is denk ik niet altijd de beste manier. Ik heb me tweemaal 2,5 uur goed vermaakt, vond de film niet te langzaam en vind het (achteraf) ook niet zo heel erg dat het drie delen worden. Er is genoeg te zien. Daarom kijk ik met spanning uit naar The Desolation of Smaug.

Oordeel:

Frank Wasmus (PR Unquendor)
www.unquendor.nl