Oktober 1962, de wereld kijkt gespannen toe hoe nabij Cuba de Koude Oorlog een nieuw hoofdstuk krijgt. Politieke conflicten, de plaatsing van kernwapens door Amerika, de opkomst van Fidel Castro en zijn vraag aan Rusland om hulp hebben ervoor gezorgd dat er elk moment een Derde Wereldoorlog kan uitbreken. Ook zonder Wikipedia weet men hoe dat uiteindelijk is afgelopen, maar zoals wel vaker het geval is bij films is dat toch niet het hele verhaal. De duistere mutant Shaw heeft in X-Men: First Class namelijk geprobeerd de crisis in zijn voordeel te beïnvloeden.

Wanneer de Amerikaanse overheid achter de plannen van Shaw komt, neemt deze contact op met mutant Charles Xavier. De jongeman is net afgestudeerd op het onderwerp mutaties en nu al een autoriteit. Zonder door te vragen biedt hij zijn hulp aan en wordt zo op de hoogte gesteld van Shaws plannen. Wanneer hij een poging onderneemt deze te verijdelen blijkt dat hij niet de enige is met dit doel; ene Erik Lansherr, ook mutant, werkt vanuit zijn eigen traumatische motieven aan de zaak. Als de twee elkaar ontmoeten nadat we hun eigen geschiedenis hebben gezien besluiten ze hun krachten te bundelen, waarna ze al bezig zijnde op het spoor van meer mutanten. Deze blijken echter onervaren en ze hebben hun krachten nog niet onder controle. Terwijl hun opleiding begint gaat de jacht op Shaw onverminderd voort. Kort samengevat: de twee staan voor heel wat problemen die op korte termijn moeten worden opgelost.


Naast een hoop problemen bevat de film ook een hoop personages. Op papier had dit kunnen leiden tot een chaotisch geheel, maar in de praktijk blijkt dit ernstig mee te vallen. Er is een duidelijke keuze gemaakt in prioriteiten. Het belangrijkste is de vriendschap tussen Charles (James McAvoy) en Erik (Michael Fassbender) tegen de achtergrond van een groot conflict. De rest, hoewel ook belangrijk, krijgt minder aandacht. Dit heeft als gevolg dat we soms uit één scene de keuze uit een volgende moeten begrijpen. Storend is dat niet, aangezien deze toch ook weer logisch overkomen. Wel kun je je afvragen hoe duidelijk de vriendschap waar alles om draait nou écht naar voren komt.

Alles draait dus om Charles en Erik. Dat is niet vreemd als je de voorgaande delen kent, en nog minder vreemd als je deze film als geheel bekijkt. Ze vertegenwoordigen de standpunten onder de groep mutanten: zij die geaccepteerd willen worden en zij die denken dat dat nooit zal gebeuren en daarom de wereld willen onderwerpen. Het is aan de twee acteurs om dit goed te verbeelden, en dat lukt ze ook goed. Charles is duidelijk de slimme maar naïeve student, Erik de door wraak getekende koele kikker. Toch is het maar moeilijk te geloven dat de rollen van deze twee ooit zullen worden vertolkt door Patrick Steward en Ian McKellen. Gezegd moet worden dat dat ook niet de bedoeling was en op zich geen bezwaar, maar het voelt toch enigszins vreemd.


Wat de rest van de cast betreft zit het wel snor. Met uitzondering van Kevin Bacon als een prima slechterik zijn er geen bijzondere namen gecast, laat staan dat die verrassend acteren. Ze doen hun werk verre van slecht, maar dat is het dan ook wel weer.

Vanzelfsprekend wordt de cast ondersteund door de kostuums, special effects en de art department. Ze hebben ervoor gezorgd dat de film, hoewel afspelend in de jaren '60, er fris uitziet. Er is een frisse mix van sexy, comic, jaren '60 en semi-modern gemaakt die opvallend goed uitpakt. Wel is het zo dat de special effects niet altijd even geweldig overkomen, iets wat ook deels te wijten is aan het gegeven dat het nu eenmaal niet voor te stellen is waar de mutanten toe in staat zijn.

Opvallend aan de special effects en de gehele stijl van de film is dat men deze rustig heeft opgebouwd. Waar ondanks een hoog tempo met veel scènes die duidelijk ergens op sturen het spektakel vrij rustig wordt gebracht, groeit dat duidelijk. Hoe meer het verhaal vordert en de personages zich ontwikkelen is er ook meer plaats voor spektakel en spectaculaire shots. Desondanks blijft het verhaal elk moment op de eerste plaats staan, wat niet alleen zorgt voor een spectaculaire maar ook dieper gaande finale dan de gemiddelde actiefilm.


Als het om de combinatie van actie en drama gaat mag de kijker zich dan ook gelukkig prijzen dat Bryan Singer zich weer met het script heeft bemoeit. Hoewel deze keer regisseur Matthew Vaughn (Stardust, Kick-Ass) aan het roer staat, is de hand van Singer duidelijk te herkennen. Net als bij de eerste X-Men film, die hij nog zelf regisseerde, is er een goede mix gevonden van verschillende elementen welke de serie zo toonaangevend maakte voor de hedendaagse comic-verfilmingen. De eerder genoemde Vaughn heeft dit duidelijk begrepen en heeft het ook als zodanig verfilmd. Het enige verschil met de eerdere delen is dat het evenwicht in het eerste gedeelte heel even zoek lijkt te raken door een kleine overvloed aan scenes die ergens op aansturen. Hoewel ze spannend blijven gaat er toch een soort verveling in zitten. Gelukkig wordt dit genoeg binnen de perken gehouden om je er niet teveel aan te hoeven storen wanneer ze eenmaal voorbij zijn.

X-Men: First Class is een ronduit boeiende film waarin in hoog tempo een oorsprong wordt verteld tegen de achtergrond van een constant aanwezige dreiging. Ter verluchtiging werden er een aantal geslaagde grappen toegevoegd, die het loodzware onderwerp een stuk draagbaarder maken. Er zit heel veel in de ruim twee uur die het geheel duurt, maar de puzzel past perfect. Elke karakterontwikkeling en elke scene, er is niets teveel zonder dat het tempo echt verloren gaat of er iets gaat vervelen. Vakwerk!